Peter Heij (geboren 12 juli 1957 in Ede) heeft zijn bewegingswortels in gymnastiekvereniging DOK in Ede, waar hij werd geïnspireerd door Marius Verschuur. In 1977 werd hij kampioen toestelturnen van Nederland bij het Koninklijk Nederlands Christelijk Gymnastiek Verbond (KNCGV). Toen was hij al een aantal jaren turntrainer. Tot 1999 bleef hij zeer actief in de turnwereld: als turner, trainer en bestuurder in tal van commissies op lokaal, regionaal en nationaal niveau. Dit werd gewaardeerd met erelidmaatschappen van DOK en het KNCGV.

Veelzijdig schrijver
Heij heeft een natuurlijke drang om te schrijven, wat resulteerde in tal van #52330 publicaties. Zowel turn-technische en methodische artikelen, als beleidsnotities, artikelen over richtinggevende pedagogische concepten en (ethische) dilemma’s in de sport- en verenigingswereld vloeiden uit zijn pen. In de loop der jaren veranderde daarbij zijn toon van een gedreven vernieuwer – en soms ‘oproerkraaier’ of in ieder geval ‘rebels’ – naar een geïnspireerd en geëngageerd leraar en theoreticus. Zijn studie en docentschap droegen in belangrijke mate bij aan deze omslag.

Verdieping en verbreding - onderzoeker en ontwikkelaar
Na zijn middelbare opleiding in Ede werd Heij opgeleid tot leraar Engels en Duits aan de lerarenopleiding in Utrecht. Via een colloquium doctum studeerde hij (1983-1989) aan de Interfaculteit Lichamelijke Opvoeding (IFLO). In zijn doctoraalscriptie Buytendijk en Van den Berg over Bewegen – Evaluatie en perspectief legde hij de basis voor een verregaande doordenking van de grondslagen van het bewegen en bewegingsonderwijs.
Het onderzoeks- en ontwikkelwerk dat Heij verrichtte ten behoeve van de legitimering van het bewegingsonderwijs is nauw vervlochten met de joodse wijsheid en ethiek waarin hij zich verdiepte. Hij werkte op een fundamentele manier die kenmerkend is voor gepassioneerde en betrokken wetenschappers. Dit resulteerde al vroeg (1989) in het boek Wat hen bewoog – briefwisseling tussen F.J.J. Buytendijk en J.H. van den Berg.

Bewogen en inspirerend docent
Een eerste promotieonderzoek van Heij werd in 1992 afgebroken door zijn benoeming als docent aan de CALO . Daar was hij, net als Carl Gordijn en Piet Meerdink, bij alle opleidingen betrokken als docent Leer Menselijk Zich Bewegen, Didactiek en Theorie Bewegingsonderwijs, Filosofie en Ethiek. Gedurende meer dan 25 jaar leidde Heij bewegingsonderwijzers op. Hij deed dat met zoveel passie en meeslepende verhalen dat de door hem opgeleide vakgenoten werden beïnvloed en bezield door de visie dat ‘déze mens er hier en nu toe doet’. Hij droeg dat ook buiten de CALO uit.
Heij was overtuigd ‘dat het in het onderwijs in zijn algemeen en het bewegingsonderwijs in het bijzonder altijd zou moeten gaan om het respecteren en waarderen van verschillen tussen mensen’. Hij ontwikkelde die overtuiging op basis van ideeën, theorieën en gedachten van belangrijke denkers met wie hij ook in gesprek ging.

Doordachte dissertatie
De in de loop der jaren door Heij opgedane kennis en inzichten vinden een culminatiepunt in een betekenisvol proefschrift Grondslagen van 'verantwoord' bewegingsonderwijs – Filosofische en pedagogische doordenking van relationeel gefundeerd bewegingsonderwijs (2006). Hierin levert Heij aanzetten voor vernieuwingen van het bewegingsonderwijs. Hij neemt zonder voorbehoud zijn vertrekpunt in de belangen van de leerling. Hij werd daarbij geïnspireerd door de bewegingsagoog C.C.F. Gordijn, de differentie-denker Emmanuel Levinas en de pedagoog Janusz Korczak.
Kernbegrippen in de visie van Heij zijn uniciteit, gezamenlijkheid en het leren oplossen van bewegingsproblemen. Het is een pleidooi voor bewegingsonderwijs dat in het teken staat van het respecteren en waarderen van verschillen tussen leerlingen. Elk kind moet, rekening houdend met anderen, zijn eigen unieke bewegingsmogelijkheden kunnen ontwikkelen. Het gaat er volgens Heij om dat leerlingen “tot ‘lukken’ kunnen komen. Tot lukken als mogelijke bijdrage aan geluk.”
Van een bewerking van zijn dissertatie tot een ALO-studieboek is het nog niet gekomen. Hier ligt wellicht nog een uitdaging voor een van zijn oud-studenten.

Historicus pur sang
Opgeleid tot historicus aan de IFLO ontwikkelde Heij zich tot een geschiedkundig deskundige op vele terreinen. Ook de Stichting CCF, het archief van de CALO, diverse boekerijen van prominente beweegdeskundigen, en archieven in de gymnastiek- en turnwereld zijn door zijn inzet tot stand gekomen en/of onderhouden. Hij deed dat op de grens van hobby en werk, op beide fronten overtuigd van de noodzaak om nauwgezet te documenteren ‘waar we vandaan komen’, zodat inzicht kan worden verkregen in het heden, mede met het oog op de toekomst. Heij toonde zich een bibliofiel en archivaris op een voor velen onvoorstelbaar niveau van nauwgezetheid, zorgvuldigheid en volledigheid.

Literatuurverwijzingen

• Zie de bibliografie van Peter Heij en daar met name Wat hen bewoog (1989), DOK stijve stok? (1997), Grondslagen van 'verantwoord' bewegingsonderwijs (2006), Rebellen tegen pedagogisch geweld (2008), Mensen tot hun recht laten komen… (2009) alsmede de gepubliceerde interviews.

Auteur: Paul Verschuur

Filmfragment van de promotie Peter Heij (21 juni 2006). Vraagsteller: Prof. dr. L. Stevens, emeritus hoogleraar orthopedagogiek Universiteit Utrecht. Paranimfen: Paul Verschuur (li) en JanDavid van der Vlies.